تاثیر خشکسالی بر کاهش تولید برنج در چند سال اخیر
در کشور‌های کم آب و خشکی مثل ایران گرفتار شدن محصولات کشاورزی به بحران کم آبی همواره می‌تواند بحران آفرین باشد و تأثیرات مختلفی بر روی زندگی و کیفیت آن در افراد مختلف بر جای بگذارد. بر همین اساس در کشوری مانند ایران که برنج یکی از محصولات پر کاربرد آن است، خشکسالی اثر همه جانبه‌ای بر روی اقتصاد مردم، اقتصاد دولت و فرآیند تأمین غذا و همچنین از دست رفتن امنیت غذایی افراد بر جای خواهد گذاشت.
به همین دلیل باید خشکسالی جدی گرفته شود و به طور مداوم برای مقابله با آن برنامه‌هایی تدوین شود. اما به واقع خشکسالی چه تأثیر‌های مختلفی بر روند تولید برنج می‌گذارد؟ در این مقاله تمام تأثیرات خشکسالی را با هم بررسی خواهیم کرد.
بررسی اثرات زیست محیطی
می‌دانیم که برنج گیاهی آبدوست است و در شالیزار‌های کشت برنج به آب زیادی نیاز دارد تا بتواند رشد کند و مراحل تولید را یکی پس از دیگری طی کند. در شرایطی که خشکسالی به وجود بیاید و شالیزار‌های برنج را نتوان از آب سیراب کرد شالیزار‌ها به شوره‌زار‌هایی تبدیل می‌شوند که پر از نمک خواهند شد. بنابراین کمبود آب، خشکسالی، عدم تولید برنج و همچنین به خطر افتادن امنیت غذایی مردم در نهایت منجر به یک بحران محیط زیستی بزرگ می‌شود.
در شرایطی که در شالیزار‌ها برنج کشت نشود و نمک مازاد از سال‌های قبل در زمین باقی بماند با وقوع طوفان‌های فصلی شاهد وقوع طوفان نمک خواهیم بود. طوفان‌های نمک در همه جای دنیا یکی از آسیب زننده‌ترین بحران‌های طبیعی هستند و در دسته اثرات زیست محیطی بسیار محرک قرار می‌گیرند.
کمبود باران
کمبود باران یکی از دلایل خشکسالی و به دنبال آن یکی از دلایل کمبود و تولید برنج است. اگر در کشوری مانند ایران در یک سال بارشی، باران به کمترین میزان خود بر زمین ببارد و کشور با کمبود باران مواجه باشد، می‌توانیم منتظر خشکسالی و کاهش تولید محصولات کشاورزی باشیم.
ممکن است بسیاری از محصولات کشاورزی در کمبود بارش هم مشکل چندانی نداشته باشند و به راحتی از پس تأمین آب مورد نیاز خود برآیند اما برخلاف این محصولات برنج نمی‌تواند در چنین شرایطی رشد کند و حتماً به آب بسیار بالایی نیاز دارد. بر همین اساس زمانی که کمبود بارش رخ می‌دهد باید منتظر خشکسالی و به دنبال آن بحران‌های زیست محیطی مثل بحران شن و نمک که در بالا به آن اشاره کردیم باشیم.
کمبود منابع آبیاری
زمانی که خشکسالی در یک کشور رخ دهد دولت‌ها ممکن است اقدام به جیره‌بندی آب کنند. آب به عنوان یکی از منابع آبیاری زمین‌های کشاورزی که یا به صورت طبیعی به زمین‌ها وارد می‌شود یا به صورت هدایت شده آن‌ها را سیراب خواهد کرد، نقش مهمی در ایجاد زمین‌های کشاورزی دارد.
بر همین اساس زمانی که در یک کشور خشکسالی به وجود بیاید دولت‌ها مجبور می‌شوند منابع آبیاری به زمین‌های مختلف را محدود و آن را جیره‌بندی کند و بر همین اساس است که در شالیزار‌های کشت برنج هم درگیر خواهند شد و منابع آبیاری محدود می‌شوند.
کاشت محصولات دیگر به جای برنج
همانطور که در بخش‌های قبلی هم گفتیم برنج گیاهی بسیار آبدوست است و برای از بین بردن شوری خاکی که برنج را در آن کشت می‌شود، به آب بسیار زیادی نیاز داریم. به همین دلیل است که معمولاً متخصصان علم کشاورزی پیشنهاد می‌کنند نباید برنج را در مناطقی که آب و هوایی گرم و خشک دارند بکاریم.
مناطق مرطوب و پرباران می‌توانند آب مورد نیاز برنج را تأمین کنند در حالی که مناطق گرم و خشک به دلیل آنکه توان تأمین آب مورد نیاز به برنج را ندارد ضربه بسیار مهلکی به منابع آبی منطقه و کشور وارد می‌کنند. در شرایطی که آب مورد نیاز برای تأمین برنج کشت شده در دسترس نباشد ممکن است محصولات دیگری به جای برنج در زمین‌های کشاورزی کاشته شوند که این موضوع هم به نوبه خود دارای آسیب‌هایی است.
زمانی که سایر محصولات به جای برنج در زمین‌های کشاورزی کاشته شوند یکی از اصلی‌ترین منابع غذایی مردم ایران یعنی برنج با کاهش تولید روبرو می‌شود و این موضوع به خودی خود می‌تواند به افزایش قیمت برنج در بازار دامن بزند و دسترسی مردم را به این ماده غذایی مهم محدود کند.
اثرات خشکسالی بر اقتصاد نواحی روستایی
می‌دانیم که مناطقی که در آن‌ها کشاورزی جریان دارد کشاورزی یکی از اصلی‌ترین منابع مالی این مناطق است. زمانی که با خشکسالی روبرو شویم مناطق روستایی که اقتصاد آن‌ها بر پایه‌های کشاورزی، دامداری و سایر صنایع بومی می‌چرخد، نمی‌توانند به میزانی که همیشه و به طور نرمال محصولات کشاورزی تولید می‌کردند، محصولات خود را به بازار عرضه کنند.
بنابراین خشکسالی اثر مستقیمی بر روی اقتصاد نحیف مناطق روستایی دارد و می‌تواند باعث وارد شدن ضربات جبران ناپذیری به اقتصاد مردم محلی شود. تأثیر خشکسالی در کشوری مستعد خشکسالی مثل ایران باعث شده تا در سال‌های اخیر به شدت شاهد کاهش تولید برنج و سایر محصولات کشاورزی مانند گندم باشیم.
عدم اصلاح الگوی مصرف آب و همچنین استفاده بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی باعث شده تا ایران خیلی زود به کشوری در آستانه بحران تبدیل شود که امنیت غذایش به خطر افتاده است و اقتصاد نواحی روستایی‌اش با تهدید روبرو شده و باید برای تأمین آینده غذایی خود چاره‌ای بیندیشد.