قرص برنج

قرص برنجی ترکیب خطرناکی از فسفیدهاست که جهت جلوگیری از آفت زدگی برنج انبار شده مصرف می گردد. فسفیدها همچنین جهت دفع آفات سایر غلات انبار شده و جلوگیری از کپک زدگی و جونده کش و غیر نیز مصرف می گردد. با تماس این ماده با رطوبت با اسید گاز خطرناک فسفین آزاد می گردد،  که علت اصلی توکسیسیتی این ماده است و هر چه این ترکیبات تازه تر باشد گاز بیشتری آزاد کرده و خطرناک تر هستند.

مکانیزم احتمالی اثر این مواد بلوک سیتوکروم اکسیداز و مهار فسفوریلاسیون و در نتیجه مرگ سلولی است. بنابراین دستگاهایی که مقدار اکسیژن بیشتری نیاز دارند، به این سم حساس تر و آسیب پذیرتر می باشند. این ارگان ها شامل مغز، قلب و کبد و کلیه می باشد. در کشور ما استفاده از قرص های برنج حاوی فسفسید آلومینیوم در کشاورزی به دلیل کارایی بالای این فرآورده برای از بین آفات، قیمت ارزان، سهولت استفاده، عدم وجود باقی مانده در محصول و در دسترس بودن با استقبال  زیادی از سوی کشاورزان همراه بوده است. متاسفانه به دلیل عواملی مانند سمیت بالا و میزان کشندگی زیاد این ماده و سهولت دسترسی به این سم در سالیان اخیر آمار نسبتا” بالای مسمومیت های ناشی از این عامل در کشور به ویژه در استانها مانند تهران، گیلان، مازندران، گلستان و لرستان رواج پیدا کرده است. در اثر تماس این ترکیبات با رطوبت موجود در هوا یا محصولات کشاورزی گاز فسفین آزاد می شود که گازی بسیار سمی است. این گاز حتی در غلظت های پایین کشنده بوده و به همین دلیل فسفید آلومنیوم برای کنترل و از بین بردن حشرات و آفات انباری محصولات مورد استفاده قرار می گیرد. این قرص حدود 3 گرم است و غالبا به رنگ های سفید،  قهوه ای و خاکستری بوده و بوی نامطبوعی دارد.

موارد استفاده از قرص برنج

استفاده از این قرص خطرناک فقط مختص برنج نیست و برای از بین بردن آفات در سیلو و کانتیترهای صادراتی نیز کاربرد دارد. با توجه به اینکه خرما یک محصول نیمه خشک می باشد و از حمله و هجوم آفاتی از قبیل حشره و کرم در امان نیست، به ناچار باید آفت زدایی شود تا پس از اینکه محصول وارد بازار شد، درون آن شاهد کرم و سایر حشرات نباشیم. برخی از کشاورزان حوزه خرما محصولاتشان را به جای اینکه به سردخانه ببرند، از این قرص خطرناک استفاده می کنند.

برای جلوگیری از بروز آفات در برنج به جای قرص برنج از چه چیزی استفاده کنیم. با توجه به خطرناک بودن قرص برنج ما می توانیم برای جلوگیری از آفت زدگی از نمک و سیر استفاده کنیم. برای کنترل آفات درون انبار در منزل قرص با منشا گیاهی که حاوی عصاره زیره یا سیر هستند، استفاده کنید و برای سلامت انسان کاملا بی خطر هستند.

شایعه ترین علایم و نشانه های بالینی مسمومیت با قرص برنج

بی اشتهایی، بی قراری، تحریک پذیری، گیجی، سرگیجه، لرزش، دو بینی، عدم تعادل تنگی نفس، درد های شکمی، تهوع ، استفراغ، در پاره ای موارد استفراغ و یا مدفوع سیاه رنگ، تعریق، ضعف و بی حالی،  افت شدید فشار خون، کاهش برون ده قلبی، اختلال در ضربان قلب، سیانوز، اختلات و آسیب های کلیوی، زردی، بزرگی کبد و طحال فلج روده ای تشنج و کاهش رفلکس ها، خیز ریوی، نشانگان زجر تنفسی حاد، آسیب کبدی اختلالات خونی، اختلالات الکترولیکی، اختلال در تعادل اسید باز و شوک، در ضمن ممکن است بوی سیر و یا ماهی گندیده از تنفس بیمار استشام شود.

بیشتر مرگ و میرها در خلال 12 تا 24 ساعت اولیه مسمومیت اتفاق افتاده و معمولا ناشی از ایست قلبی است. مرگ و میر بعد از 24 ساعت اغلب ناشی از نارسایی کبدی و کلیوی است. با توجه به اینکه نگهداری نامناسب این ترکیب در شرایط نامناسب و مکان های مرطوب با افزایش احتمال آزاد سازی سمی از قرص ها همراه است، استنشاق گاز سمی متصاعد شده از این آفت کش نیز می تواند در انسان کشنده باشد. گزارش های بدست آمده در سال های اخیر حاکی از مرگ اعضای خانواده در اثر استنشاق تدریحی گاز حاصل از قرص ها برنج داخل کیسه های برنج در گوشه اتاق و یا مرگ کودکان ناشی از استنشاق تدریجی گاز حاصل از قرص برنج موجود در کیسه های حبوبات اتاق مجاور محل خواب دو کودک است. به طور کلی باید از نگهداری این فراورده در خانه جدا خودداری کرد . با توجه به سمیت بالا، غیر قانونی بودن خرید و فروش و کاربرد خانگی قرص برنج در کشور مهم ترین گام جهت پیشگیری از بروز مسمومیت های کشنده با آن آفت کش است.

درمان مصرف قرص برنج

اقدامات اولیه

بعد از مشاهده علایم، بیمار را به هوای آزاد برده و در صورت هوشیاری و در صورت مصرف خوراکی، با ایجاد تهوع سعی در خارج کردن ماده سمی از معده می نماییم.

• درمان علامتی
  درمان ادم ریه: مصرف اکسیژن
• درمان اختصاصی
  درمان اختصاصی سولفات منیزیم وریدی می باشد.