برنج سبوس دار و مزایای استفاده از آن
همان‌طور که می‌دانید امروزه در سرتاسر زمین، هرکجا که ذائقه غذایی مردم با برنج گره خورده باشد یا مردم آن علاقه‌مند به مصرف برنج باشند اگر شرایط اقلیمی و خاک آن برای کشت برنج مناسب باشد، می‌توان به کشت و تولید برنج پرداشت. این امر به جز شرایط اقلیمی مناسب، به به مدد پیشرفت ابزار کشاورزی و به‌کارگیری روش‌های علمی امکان‌پذیر شده است. برای همین است که تنوع و گوناگونی در دنیای برنج‌ها بسیار زیاد است و شما می‌توانید در کنار طایفه اطلاعات بیشتری از برنج‌ها به دست بیاورید. نام برنج سبوس‌دار شاید برای شما آشنا باشد و قبلاً درباره آن چیزهایی شنیده باشید. در ادامه به بررسی ماهیت برنج سبوس‌دار و مزایای آن برای سلامتی می‌پردازیم. البته در کنار شناخت انواع برنج به این موضوع نیز دقت کنید که خرید هر نوع برنج ایرانی را از فروشگاهی انجام بدهید که معتبر باشد و به هر برند و فروشگاهی اعتماد نکنید.
ماهیت برنج سبوس دار
قبل از پرداختن به مزایای این نوع از برنج، باید بدانیم برنج سبوس دار چیست و دقیقاً به کدام نوع از برنج‌ها، سبوس دار گفته می‌شود. برنج سبوس دار، در واقع همان برنج معمولی است که هنوز از غلاف اطراف خودش خارج نشده است. در تهیه برنج معمولی، تمامی لایه‌های اطراف برنج را جدا می‌کنند تا برنج به صورت خالص و سفید در دسترس افراد قرار بگیرد.
اما برنج سبوس‌دار، برنجی است که از یک جایی به بعد این مراحل حذف تمام لایه‌ها را طی نکرده است.) برنج سبوس‌دار (به واسطه داشتن لایه‌های بیش‌تر و از دست ندادن آنها، سرشار از ویتامین‌ها و مواد غذایی است و از دیرباز در پزشکی و طب سنتی ایران و دیگر مناطق جهان از آن استفاده می‌شده است. سبوس در اصل لایه نازک و غلاف محافظ دانه برنج است که پس از فرآوری از آن جدا می‌شود. البته سبوس لایه دوم برنج به حساب می‌آید، چون لایه اول آن بسیار سفت و محکم است و تقریبا ارزش غذایی ندارد. این غلاف محافظ، دارای ارزش غذایی بسیار زیادی است و از زمان‌های قدیم نقش ویژه‌ای در مباحث پزشکی و طب سنتی داشته و برای اهداف مختلفی تجویز شده است.
مزایای استفاده از برنج سبوس دار
زمانی که لایه محافظ و خارجی از برنج جدا شود، تقریبا تمامی ارزش غذایی برنج از دست می‌رود. خارجی‌ترین لایه برنج به دلیل وجود رشته‌های سلولزی بسیار زیاد در آن، سفت و خشن است و این ویژگی آن را عملاً غیرقابل خوردن می‌کند. اما لایه داخلی‌تر که اطراف برنج را پوشانده است، نسبت به لایه خارجی نرم‌تر و دارای مواد مغذی بیش‌تر است. این لایه، همان سبوس برنج است. سبوس برنج دارای مقادیر بسیار زیادی ویتامین‌های گروه B و ویتامین E و درصد قابل توجهی کلسیم و دیگر مواد معدنی مورد نیاز برای بدن است.
همین ویژگی‌‌ها موجب شده‌است سبوس برنج به عنوان یکی از مواد غذایی پر خاصیت و مقوی شناخته شود. اما متأسفانه به دلیل کشیده شدن ذائقه و سلیقه مردم به سمت استفاده از انواع برنج‌های سفید و بدون پوسته، معمولا در حاشیه قرار می‌گیرد، زیاد مورد توجه نیست و مصرف بالایی ندارد. همه اینها و مهجور ماندن این نوع برنج از سبد غذایی، به علت عدم آگاهی مردم از کاربردهای آن است
فرآیند آماده سازی برنج سبوس دار
برای تولید چنین محصولی زمانی که برنج را در حالت شلتوک از مزرعه برداشت می‌کنند، پیش از جدا کردن شلتوک از دانه برنج آن را با آب داغ یا بخار آب قدری حرارت می‌دهند. این حرارت دهی باعث می‌شود ویتامین‌ها و املاحی که داخل پوسته برنج وجود دارند، به مغزآن منتقل شوند. بعد از طی مراحل حرارت دهی برنج‌ها را خشک و سپس پوسته سلولزی آن را جدا می‌کنند. در اثر فرایند حرارت دهی برنج با پوسته رویی آن، رنگ محصول نهایی به دلیل جذب ویتامین‌ها، املاح و همچنین به دلیل رنگ قرمز رنگ مایل به قهوه‌ای که پوسته زیر شلتوک دارد، به سمت قهوه‌ای شدن می‌رود.
نحوه مصرف سبوس برنج
سبوس برنج، غلاف اطراف برنج است که به شکل پودر دراختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد، بنابراین می‌تواند شیوه‌های مصرفی متفاوتی داشته باشد. از این ماده خوراکی می‌توان در تهیه نان و شیرینی‌ها استفاده کرد. اگر از آرد سفید برای تهیه کیک، نان و شیرینی استفاده می‌کنید، افزودن سبوس برنج می‌تواند تا حد خوبی یک جایگزین مناسب برای مواد مغذی و معدنی‌ای باشد که در لایه خارجی گندم وجود داشته‌اند و طی سفید کردن آن، از دست رفته‌اند. سبوس برنج را همچنین می‌توان به عنوان ادویه و چاشنی به غذاها اضافه کرد، به عنوان افزودنی به سس‌ها و سوپ‌ها اضافه شود و یا آن که در نوشیدنی‌ها و دم نوش‌ها از آن استفاده کرد. همچنین می‌توان از سبوس همراه با موادی مانند تخم مرغ، عسل، شیر، زردچوبه و ماست به عنوان ماسک پوستی و مو استفاده کرد
سبوس برنج برای لاغری
این روزها موج کاهش وزن، وزن ایده آل و همین طور پر رنگ شدن مواد غذایی سالم و مفید بر سر سفره خانواده شدت گرفته است و به همین علت همه به دنبال مواد غذایی سبوس دار هستند و حتی عده ای سبوس را جداگانه خریداری می کنند و در غذای خود می‌ریزند، تا از خواص مفید آن بهره ببرند. سبوس برنج در واقع پوست دوم برنج است که حاوی مواد مغذی، چون ویتامین‌های گروه B ، ویتامینE و املاح معدنی مانند کلسیم، منیزیوم، پتاسیم، آهن، مس، روی، منگنز، منیزیم، سلنیم و اسیدهای چرب ضروری است که تاثیرات خوبی برای انسان دارند.
مزایا و مضرات برنج سبوس دار
برنج سبوس‌دار دارای خواص و مزایای فراوانی است که ما در ادامه مطلب به مهم‌ترین و اساسی‌ترین خواص مفید آن اشاره خواهیم کرد.
- آنتی اکسیدان و ویتامین‌های بسیار زیاد موجود در سبوس برنج می‌توانند، باعث نابودی و توقف رشد سلول‌های سرطانی شوند و خطر ابتلا به آن را کاهش دهند.
- این ماده غذایی به علت داشتن مقادیر بسیار زیادی از منگنز و فسفر می‌تواند در جلوگیری از پوکی استخوان مفید باشد و باعث تقویت آن شود. به همین دلیل مصرف آن در کنار سویق گندم، نخود، سنجد، برای کودکان و نوجوانان مفید است.
- سبوس برنج به علت وجود مقادیر بالای منگنز در آن، برای تقویت حافظه و جلوگیری از ابتلا به آلزایمر و فراموشی بسیار مفید است و می‌تواند در تقویت حافظه نقش ویژه‌ای داشته باشد.
- به علت وجود فیتوسترول‌ها در این ماده غذایی مصرف آن برای کنترل فشار خون هم موثر می‌باشد و بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد.
- شاید بتوان گفت کامل‌ترین منبع انواع ویتامین‌های B را در خود دارد، که می‌تواند برای ورزشکاران یک مکمل غذایی طبیعی و بی‌نظیر باشد. پروتئین موجود در سبوس برنج باعث تقویت عضلات و بهبود عضله‌سازی در بدنسازی می‌شود.
- از نظر خواص زیبایی نیز می‌توان سبوس را یک مکمل عالی برای چاقی و لیفت صورت دانست. به علت وجود ویتامین‌های EوB آنتی اکیسدان و مواد معدنی می‌تواند در زیبا‌سازی پوست صورت خصوصا در فصل سرما بسیار موثر باشد. همچنین برای جلوگیری از سفید شدن موی سر و جلوگیری از پیری زودرس استفاده از آن توصیه می‌شود.
- از دیگر مزایای این جادوگر طبیعی می‌توان به درمان سنگ کلیه، درمان یبوست و بواسیر و کم خونی به علت وجود فیبر و آهن در آن اشاره کرد. البته برای استفاده از برنج سبوس‌دار باید شرایط بدنی فرد مصرف‌کننده بررسی شود، چرا که ممکن است، استفاده بیش از حد آن باعث مشکلات گوارشی و آلرژی‌ها شود و در بانوان باردار و شیرده و نوزادان نیز باید با دقت و حساسیت بالاتری مصرف شود.
مضرات برنج سبوس دار
تنها ضرر برنج سبوس‌دار برای بدن به نحوه استفاده ما از آن بر می‌گردد و در صورت استفاده بیش از حد از برنج سبوس‌دار ممکن است مشکلاتی گریبان شما را بگیرد. اگر در مصرف سبوس برنج زیاده روی کنید، این عمل باعث کاهش جذب مواد ضروری از جمله آهن، روی و کلسیم می‌شود. کسانی که دستگاه گوارش آنها ضعیف و حساس است، به دلیل فیبر بالای سبوس برنج باید میزان مصرف خود را کاهش دهند.
مصرف بیش از حد سبوس برنج می‌تواند، باعث ناراحتی معده، تولید گاز و افزایش بیش از حد حرکات روده شود. سبوس برنج در بعضی از افراد باعث واکنش آلرژیک، قرمزی پوست و خارش می‌شود. فیبر بالای موجود در سبوس برنج باعث اختلال در تاثیر دارو شود. برای موثر بودن دارو، سبوس برنج را یک ساعت بعد از مصرف دارو استفاده کنید.